Guillain-Barré sendromu bireyin kendi bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine zarar vermesi sonucu, kas güçsüzlüğü ve felç ile seyreden bir klinik tablodur. Bu hastalık uygun tedavi ile genellikle tamamen iyileşmektedir, ancak bazı kişilerde uzun süre devam eden sinir hasarı oluşabilmektedir.
Guillain-Barré sendromu (GBS) ishal ya da solunum sistemi enfeksiyonunu takiben gelişmektedir. İnfluenza enfeksiyonu ve diğer solunum sistemi enfeksiyonlarında sonra GBS geliştiği bilinmektedir.
Aşıların da GBS’ye yol açabileceği aşı karşıtı bazı gruplar tarafından iddia edilmektedir. Aşılar uygulanmaya başlandıktan sonra gözlenen ve yan etki olduğu düşünülen durumların bildirimleri düzenli olarak yapılmaktadır. Bununla birlikte yıllar içinde uygulanan aşı doz sayısı arttıkça, yan etki olarak bildirilen klinik tablonun bu aşı ile ilişkisinin olup olmadığı daha net bir şekilde ortaya konulmaktadır. Guillain-Barré sendromu gelişmiş ülkelerde uzun yıllardır bildirimi zorunlu olarak yapılan bir hastalık olduğundan, bu hastalığa ait kayıtlar düzenli tutulmakta, böylece GBS vakalarında hastalığa neden olan durumlar takip edilebilmektedir. Guillain-Barré sendromu nedenleri arasında aşıların olup olmadığı konusunda, yıllar geçtikçe artan sayıda verilerin değerlendirilmesi ile daha kesin sonuçlara varılabilmektedir.
Tetanoz toksoidi içeren aşıları takiben GBS geliştiği iddia edilmiştir, ancak geniş kapsamlı yapılan ve difteri-tetanoz-boğmaca ve tetanoz toksoidi içeren aşılardan sonra GBS gelişmesini araştıran çalışmalarda bu aşıların GBS ile ilişkisi gösterilememiştir.
Hepatit A aşısının da GBS’ye neden olduğu iddia edilmiştir, ancak bildirilen vakaların hiçbirinde GBS ile aşı uygulaması arasında direkt bir bağlantı gösterilememiştir.
Hepatit B enfeksiyonunu takiben gelişen GBS vakaları olduğu iddia edilmiştir. Önceleri bu vaka bildirimleri nedeniyle hepatit B aşısının çok düşük oranda GBS’ye yol açabileceği ifade edilse de geniş vaka serilerinin incelenmesi sonucunda böyle bir ilişki olmadığı sonucuna varılmıştır.
Haemophilus influenzae tip b (Hib) aşısını takiben GBS gelişen vakalar olduğu iddia edilmiştir. Ancak bu vakalarda aşının GBS ile ilişkisi gösterilemediğinden, Hib aşısı ve GBS ilişkisi olduğunu kanıtlayan bir kanıt olmadığı görüşüne varılmış, daha sonra yapılan çok merkezli çalışmalarda da Hib ve GBS arasında bir ilişki olmadığı gösterilmiştir.
İnfuenza (grip) aşısı uygulanmaya başladıktan sonra aşıya bağlı Guillain-Barrésendromu geliştiği ileri sürülmeye başlanmıştır. Bu nedenle önceleri her bir milyon influenza aşı dozunda 1-2 vakada Guillain-Barrésendromu riski olduğu belirtilmiş, ancak aşısız bir bireyin influenza enfeksiyonu geçirmesi halinde ise bu riskin en az dört kat arttığı vurgulanmıştır. Günümüzde elde edilen veriler ışığında yaklaşık 30 yıllık aşı uygulama verilerinin ve GBS vakalarının incelenmesi neticesinde, influenza aşısı ile Guillain-Barrésendromu arasında bir ilişkinin olmadığı, grip hastalığı geçirenlerdeki riskin grip aşısı yaptıranlardan daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.
Kaynaklar
- Fiore, A.E., et al., Prevention and control of influenza with vaccines: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), 2010. MMWR Recomm Rep, 2010. 59(RR-8): p. 1-62.
- Geier, M.R. and D.A. Geier, A case-series of adverse events, positive re-challenge of symptoms, and events in identical twins following hepatitis B vaccination: analysis of the Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS) database and literature review. Clin Exp Rheumatol, 2004. 22(6): p. 749-55.
- Hansen, J., et al., Safety of DTaP-IPV/Hib vaccine administered routinely to infants and toddlers. Vaccine, 2016. 34(35): p. 4172-4179.
- Hepatitis B vaccines. Wkly Epidemiol Rec, 2009. 84(40): p. 405-19.
- Institute of Medicine. Adverse Effects of Vaccines: Evidence and Causality. The National Academies Press, 2011. Washington (DC): 390-392.
- Prevention and control of influenza: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Centers for Disease Control and Prevention. MMWR Recomm Rep, 1998. 47(RR-6): p. 1-26.
- Prevention of hepatitis A through active or passive immunization: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep, 1999. 48(RR-12): p. 1-37.
- Stratton, K.R., C.J. Howe, and R.B. Johnston, Jr., Adverse events associated with childhood vaccines other than pertussis and rubella. Summary of a report from the Institute of Medicine. JAMA, 1994. 271(20): p. 1602-5.
- Swedish Council on Health Technology Assessment. Vaccines to Children: Protective Effect and Adverse Events: A Systematic Review. 2009, Stockholm.
- Tuttle, J., et al., The risk of Guillain-Barre syndrome after tetanus-toxoid-containing vaccines in adults and children in the United States. Am J Public Health, 1997.87(12): p. 2045-8.