Aşılama, enfeksiyon hastalıklarından korunmanın yanı sıra, bu hastalıklar nedeniyle oluşabilecek sakatlıkların ve ölümlerin azaltılmasında da kritik bir rol oynar. Aşılar, tıpkı ilaçlar gibi tıbbi ürünlerdir ve her tıbbi üründe olduğu gibi bazı yan etkiler görülebilir. Aşı uygulaması sonrasında ortaya çıkan ve aşılama ile ilişkili olabileceğinden şüphelenilen tıbbi durumların bildirimi, aşı yapılan kişiyi muayene eden hekim tarafından gerçekleştirilmektedir. Her bildirim, İl Sağlık Müdürlüğü ve Sağlık Bakanlığı’na iletilerek detaylı bir inceleme sürecinden geçer. İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde görev yapan, alanında uzman hekimlerden oluşan danışma kurulu, ortaya çıkan tıbbi durumun aşılamaya bağlı olup olmadığını değerlendirir. Aşı sonrası gelişen istenmeyen etkiler kısmen sık görülen hafif yan etkiler ve çok nadir görülen ciddi yan etkiler olarak sınıflandırılabilir.
- Enjeksiyon yerinde ağrı, şişlik ve kızarıklık gelişmesi, tüm aşılardan sonra değişen oranlarda (%5-60) gözlenebilir. Özellikle tetanos aşısının tekrarlayan dozlarında bu reaksiyon daha sık gözlenmektedir. Bulgular genellikle 24-48 saat içinde kendiliğinden düzelmektedir. Şikayetleri rahatlatmak için enjeksiyon yerine soğuk uygulama ve ağrı kesici alımı önerilmektedir. Diğer aşılardan farklı olarak BCG aşısı sonrası, bağışıklık sisteminin yanıtı ile enjeksiyondan 2-3 hafta sonra başlayan sivilce benzeri şişlik aşı sonrası %90-95 sıklıkla beklenen bir durumdur ve 2-5 ay sonra ciltte iz bırakarak iyileşir.
- Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve iştahsızlık aşılardan sonra görülebilen sistemik belirtilerdir. Farklı aşılarda değişen oranlarda gözlenmektedir. Örneğin ağızdan uygulanan çocuk felci aşısından sonra %1’den az sıklıkta görülürken, altlı karma aşı sonrası, % 20-40 arasında değişen sıklıkta görülmektedir. Bu belirtiler de 48-72 saat içinde kendiliğinden düzelmektedir.
- Hepatit A aşısından sonra %5’ten az sıklıkla ishal ve kusma geliştiği bildirilmiştir. Bu şikayetler genellikle 48 saatten kısa sürede düzelmektedir.
- Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra %2-5 oranında, genellikle aşıdan sonraki 7-10. günlerde başlayan ve yaklaşık 2 gün süren döküntü görülebilir. Suçiçeği aşısından sonra enjeksiyon yerinde 2 civarı ya da enjeksiyon yerinden farklı yerlerde 3-5 adet suçiçeğine benzer lezyon görülebilir.
- Parotit olarak adlandırılan, yanakta bulunan tükürük bezlerinin şişmesi ile seyreden durum kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra % 1’den az sıklıkta görülebilir. Lenf bezlerinin geçici olarak büyümesi de kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra çocukların yaklaşık olarak % 5’inde görülmektedir.
Not: Daha fazla bilgi için ilgili aşıya ait Kısa Ürün Bilgisi’ne bakınız.