Grip; influenza virüsünün neden olduğu, genellikle yıl içerisinde sonbahar sonu, kış ve ilkbahar başına kadar olan dönemde daha sık görülen oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Çoğu hasta herhangi bir tıbbi tedavi almadan bir haftada iyileşir. Fakat risk grubunda olan kişilerde hastalık ciddi ve ağır seyredebilir ve hatta ölüm görülebilir.
Sıklık
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre her yıl yaklaşık 1 milyar grip vakası görülmekte; bunların 3-5 milyonu ise şiddetli seyretmektedir. Mevsimsel grip, yılda 290.000 ila 650.000 solunum kaynaklı ölüme yol açmaktadır.
Belirtiler
Grip, hafif ila şiddetli hastalıklara neden olabilen ve zaman zaman ölümcül sonuçlar doğurabilen viral bir enfeksiyondur. Grip belirtileri aniden ortaya çıkar ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Sık görülen semptomlar;
- Ateş
- Üşüme/titreme
- Öksürük
- Boğaz ağrısı
- Burun akıntısı veya tıkanıklığı
- Kas ve vücut ağrıları
- Baş ağrısı
- Yorgunluk ve bitkinlik
- Bazı vakalarda kusma ve ishal (Genellikle çocuklarda daha yaygındır, yetişkinlerde nadir görülür)
Risk faktörleri
Grip, herkesi etkileyebilir, sağlıklı bireyler bile grip olabilir. Ancak, bazı kişiler grip nedeniyle ciddi komplikasyonlar geliştirme açısından daha yüksek risk altındadır.
Grip açısından yüksek risk grubunda yer alan kişiler:
- 65 yaş ve üzerindeki bireyler
- Astım, diyabet, kalp hastalığı gibi kronik hastalıkları olan her yaştan kişiler
- Gebeler
- 5 yaş altındaki çocuklar, özellikle 2 yaşından küçükler.
Bu risk gruplarındaki kişilerde grip, zatürre (pnömoni), bronşit, sinüzit, kulak enfeksiyonları gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, yıllık grip aşısı yaptırmak ve hijyen kurallarına dikkat etmek, hastalıktan korunmada büyük önem taşımaktadır.
Bulaş Yolu
Grip, temel olarak hasta bireylerin öksürme, hapşırma ve konuşma esnasında yaydıkları damlacıkların, sağlıklı bireyler tarafından solunum yoluyla alınmasıyla bulaşmaktadır. Hasta kişinin öksürmesi ya da hapşırması sonucu etrafa influenza virüsü içeren milyonlarca damlacık dağılır. Bu damlacıkların enfekte bireylerin 100 - 180 cm (1-2 metre) uzağına kadar yayılabildiği gösterilmiştir. Az da olsa, bu damlacıkların bulaştığı yüzey ve nesnelere temas edildikten sonra ellerin ağız, burun veya göze sürülmesi ile de bulaşabilmektedir. Tokalaşma, öpüşme, bir metreden fazla yaklaşarak konuşma önemli bulaş yollarıdır. Kapı kolu, masa, bardak, vb. yüzeylerde virüs 2-8 saat canlı kalmaktadır. Hasta kişiler belirtilerin ortaya çıkmasından 1 gün öncesinden başlayarak hastalığın 5.-7. günlerine kadar bulaştırıcıdır.
Aşılama ve Tedavi
Hastalıktan korunmada en etkili yöntem grip aşısıdır. Etkin ve güvenli aşılar tüm dünyada 60 yıldan uzun süredir kullanılmaktadır. Risk grubunda yer alan 65 yaş ve üzerindeki kişiler ile yaşlı bakımevi ve huzurevinde kalan kişilerin bu durumlarını belgelendirmeleri halinde sağlık raporu aranmaksızın; gebeliğin ikinci veya üçüncü üç aylık döneminde (trimester) olan gebeler, astım dahil kronik akciğer ve kalp-damar sistemi hastalığı olan erişkin ve çocuklar, şeker hastalığı dahil herhangi bir kronik metabolik hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, kan hastalığı veya bağışıklık sistemi baskılanmış (immün yetmezlik, immünsupresif tedavi) olan erişkin ve çocuklar, 6 ay – 18 yaş arasında olup uzun süreli aspirin tedavisi alan çocuk ve gençlerin hastalıklarını/gebelik durumunu belirten sağlık raporuna dayanılarak hekim tarafından reçete edildiğinde her yıl Eylül ile Şubat ayı arasındaki dönemler içerisinde bir defaya mahsus olmak üzere grip aşısı bedelleri, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında karşılanmaktadır.
Çoğu hasta herhangi bir tıbbi tedavi almadan bir haftada iyileşir. Fakat risk grubunda olan kişilerde hastalık ciddi ve ağır seyredebilir ve hatta ölüm görülebilir. Bu nedenle risk grubundaki kişiler erken dönemde (hastalık başladıktan sonraki 24 ile 48 saat arasında) hekime başvurmalı ve antiviral tedavi almalıdır. Bu ilaçlar; tıpkı antibiyotikler gibi hekim tarafından önerilmedikçe, reçetesiz olarak kesinlikle kullanılmamalıdır. Bu ilaçlar, bebek, gebe ve emziren anneler, çocuklar ve ileri yaştaki hastalar da dâhil olmak üzere hekim tarafından verildikten sonra kullanılmalıdır. İlaçlar, hekimin önerdiği şekilde ve sürede kullanılmalıdır. Vücuttan su kaybını önlemek için bol bol sıvı tüketimi gerekir. Antibiyotiklerin grip ya da soğuk algınlığı tedavisinde herhangi bir yararı yoktur. Antibiyotikler bakterileri öldürür, ancak grip veya soğuk algınlığına neden olan virüsler üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.
Koruyucu Önlemler
Gripten ve onun yol açabileceği ciddi sağlık sorunlarından korunmanın en etkili ve en önemli yolu, her yıl grip aşısı yaptırmaktır. Yıllık grip aşısı, grip virüsüne karşı bağışıklık kazandırarak hastalığa yakalanma riskini azaltır ve grip olunsa bile hastalığın daha hafif seyretmesini sağlar. Özellikle yaşlılar, gebeler, kronik hastalığı olan bireyler ve sağlık çalışanları gibi risk gruplarında aşılama hastaneye yatışları ve ciddi komplikasyonları önlemede büyük önem taşır. Grip aşısı her yıl yaptırılmalıdır, çünkü grip virüsleri sürekli değişim gösterir ve aşı içeriği her yıl güncellenerek en yaygın virüs türlerine karşı koruma sağlanır.
Aşıya ek olarak grip ve diğer solunum yolu virüslerinin yayılmasını azaltmak için şu önlemleri alabilirsiniz:
- Hasta olan kişilerle yakın temasta bulunmaktan kaçının.
- Eğer hastaysanız, başkalarını enfekte etmemek için temasınızı mümkün olduğunca sınırlayın ve maske kullanın.
- Hijyen kurallarına dikkat edin.
- Öksürük ve hapşırıklarınızı kapatın: Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda burun ve ağzınızı bir mendille kapatın. Kullanılmış mendili hemen çöpe atın.
- Ellerinizi sık sık yıkayın: Ellerinizin temiz olması mikropların yayılmasını önler. Sabun ve su yoksa alkol bazlı bir el antiseptiği kullanın.
- Yüzünüze dokunmaktan kaçının: Mikroplar gözler, burun ve ağız yoluyla vücuda girebilir, bu nedenle ellerinizi yüzünüzden uzak tutmaya çalışın.
- Ortam hijyenine ve hava kalitesine özen gösterin.
- Sık dokunulan yüzeyleri temizleyin: Kapı kolları, ışık anahtarları, telefonlar gibi sık kullanılan yüzeyleri dezenfekte edin.
- Daha temiz hava için önlemler alın: İç mekan havasını temizlemek için pencereleri açarak temiz hava akışı sağlayın veya dış ortamda toplanmayı tercih edin.
- Maske kullanımı: Özellikle hasta olan kişilerin maske takması, virüsün başkalarına yayılmasını önleyebilir. Ayrıca maskeler, sağlıklı bireyleri bulaşıcı partikülleri solumaktan koruyabilir.
Grip, hızla yayılabilen bir hastalık olduğu için bu basit önlemler hem kendinizi hem de çevrenizdekileri korumanıza yardımcı olacaktır. Özellikle risk grubunda olan kişileri korumak için aşılama ve hijyen önlemleri büyük önem taşır.
Detaylı bilgi için tıklayınız: https://grip.saglik.gov.tr/tr/