Hepatit A hastalığı, Hepatit A virüsünün bulaşması sonucu ortaya çıkan bir karaciğer enfeksiyonudur.
Hepatit A Virüsü Nasıl Bulaşır?
Hastalık çoğunlukla dışkı ile kirlenmiş, hastalık etkeni içeren su ve gıda tüketiminden kaynaklanır. Yemek hazırlayan ve gıda sektöründe çalışan kişilerin temizlik önlemlerine dikkat etmemesi, kanalizasyon suları ile kirlenmiş besinlerin çiğ ya da az pişmiş olarak yenilmesi en sık bulaşma yollarıdır. Bunun dışında yanında bir diğer bulaş yolu da eşcinsel/biseksüel cinsel ilişkidir. Hijyenik şartların kötü olduğu ülkelerde sıktır.
Hepatit A Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Hepatit A virüs enfeksiyonları erişkinlerde çoğunlukla belirti verirken, 6 yaşından küçük çocuklarda genellikle hafif seyreder. İleri yaşlarda hastalığın ciddiyeti giderek artar. Genellikle bulgular virüsle temas ettikten sonra 15-50 gün (ortalama 28 gün) sonra ortaya çıkar. Belirtiler:
- Halsizlik, yorgunluk
- İştah kaybı
- Bulantı-kusma, mide rahatsızlığı
- İshal
- Karın ağrısı
- Kilo kaybı
- Ateş
- Gözlerde ve ciltte sararma
- Koyu renkli (çay rengi) idrar
- Çamur gibi veya beyazımsı dışkı
Hepatit A Hastalığı Yaygınlığı Nasıldır?
Hepatit A, sosyoekonomik durum ve bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte tüm dünyada yaygın olarak görülmektedir. Hastalıkla sonbahar ve kışın ilk aylarında daha sık karşılaşılmaktadır. Ülkemiz Hepatit A enfeksiyonu açısından dünyada orta düzeyde yaygınlığın olduğu ülkeler arasındadır.
Hastalık sosyoekonomik durum ve yaşam şartları ile direkt ilişkili olduğundan bu koşulların düzelmesiyle hastalık görülme sıklığında belirgin düşüş görülmekte, Hepatit A virüsü ile karşılaşma ve hastalık görülme sıklığı ise daha ileri yaşlara kaymaktadır.
Kimler Daha Fazla Risk Altındadır?
- Kronik karaciğer hastalığı olanlar
- Kronik Hepatit B ve Hepatit C hastaları
- HIV/AIDS hastaları
- Pıhtılaşma bozukluğu olanlar
- Organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları
- Eşcinsel/biseksüel erkekler
- Kanalizasyon işçileri
- Hepatit A’nın yaygın olarak görüldüğü ülkelere seyahat edenler
- Sağlık kurumlarında alt bakımı hizmeti verilen servislerde (çocuk enfeksiyon servisleri, yoğun bakım üniteleri gibi) çalışan personeller
- Dışkı materyali ile çalışan laboratuvar çalışanları daha fazla risk altındadır.
Hepatit A Hastalığından Korunma Yöntemleri Nelerdir?
Hepatit A enfeksiyonunun esas bulaş yolu göz önüne alındığında virüsün yiyecek, su ve çevreye bulaşmasının önlenmesi en önemli kontrol yöntemidir.
- Genel temizlik kurallarına uyulmalı
- Eller su ve sabunla yıkanılmalı
- Gıda sektöründe çalışan kişilerin kontrol edilmeli
- Temiz olduğundan ve iyice piştiğinden emin olunan yiyecekler tüketilmeli
- Bölgede kuyu suyu ya da depo suyu kullanılıyorsa, klor kullanma talimatına uygun şekilde mutlaka sular klorlanmalı
- Zorunlu hallerde su en az 10 dakika kaynatılarak kullanılmalı
- Çöplerin, ağzı kapalı çöp kutularında toplanmalı ve çöp poşetlerinin ağzı kapatılarak bırakılmalıdır.
Hepatit A hastalığından korunmanın bir diğer yöntemi de aşılanmadır.
Ülkemizde 2012 yılı sonunda çocukluk dönemi aşı takvimine girmiş olup 1 Mart 2011 ve daha sonra doğan çocuklara 18 ve 24 ay sonunda olmak üzere 2 doz şeklinde uygulanmaktadır.
Aşı sonrası lokal yan etkiler görüldüğünde, aşı uygulanan bölgeye soğuk uygulaması yapılabilir, parasetamol içeren ilaçlar verilebilir.
Hepatit A Hastalığının Tedavisi Var mıdır?
Hepatit A virüse bağlı gelişen hastalığın özgül bir tedavisi yoktur. Yakınmalar göre destek tedavisi verilir. Hastalar bu dönemde, doktor tarafından verilen ilaçlar dışında dışardan hiçbir ilaç, bitkisel katkı maddesi ve alkol gibi maddeleri kullanmamalıdır.
Hepatit A Aşısı Çocuklarda Kaç Doz Uygulanır?
Hepatit A aşısı çocuklara iki doz olarak uygulanır. İki doz sonrası bağışıklık yüksek düzeylere ulaşmaktadır.
Hepatit A Aşısının 2 Dozu Arasında Ne Kadar Süre Olmalıdır?
- doz ile 2. doz arasında en az 6 ay süre bırakılmalıdır. Diğer çocukluk çağı aşılarıyla birlikte aynı anda ya da herhangi bir süre gözetilmeksizin uygulanabilir.
Hepatit A Aşısı Uygulaması Nasıldır?
Kolun üst kısmına (deltoid kas) kas içine uygulanır. Kol dirsekten 45° içe bükülür ve enjektör 90° dik açıyla cilde girecek şekilde, kas içine (intramusküler) uygulanır.
Hepatit A Aşısı Çocukluk Çağı Uygulama Şeması Nasıldır?
Ülkemizde 2012 yılı sonunda çocukluk dönemi aşı takvimine girmiş olup 1 Mart 2011 ve daha sonra doğan çocuklara 18 ve 24 ay sonunda olmak üzere 2 doz şeklinde uygulanmaktadır.
Hepatit A Aşısı En Erken Ne Zaman Uygulanabilir?
En erken 12. ayda uygulanabilir.
Hepatit A Aşısının Erişkinlerde Uygulama Şeması Nasıldır?
Erişkinlerde aşı uygulaması çocuklarda da olduğu gibi en az 6 ay ara ile 2 doz şeklindedir. Ancak erişkinlerde aşı öncesi kan tahlili yapılarak kişinin daha önceden bağışık olup olunmadığı değerlendirilmelidir.
Gebelikte Hepatit A Aşısı Uygulanabilir mi?
Gebelikte yapılmasının güvenli olduğuna dair kesin kanıt yoktur. Gebelerde yüksek hastalanma riski olmadıkça aşı uygulanmamalıdır.
Hepatit A Aşısının Yapılmaması Gereken Durumlar Nelerdir?
- Bir aşıya karşı gelişen anafilaktik reaksiyon ileri (ani başlayan ve ölüme neden olabilen allerji), o aşının sonraki dozlarının da yapılmaması gereken durumdur.
- Ateşli veya ateşsiz ciddi hastalık durumunda, izleyen hekime danışılmalıdır.
Hepatit A Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Hepatit A aşısının yan etkileri nadirdir.
Hepatit A aşısının lokal yan etkileri; enjeksiyon yerinde ağrı, hassasiyet veya kızarıklık olabilir. Bu yan etkiler çocuklarda %15-20, erişkinlerde % 56 oranında görülebilmektedir. Ateş, ishal, kusma ve yorgunluk gibi sistemik reaksiyonlar % 10’dan az görülür. Ciddi yan etkiler nadirdir.
Aşı sonrası lokal yan etkiler görüldüğünde, aşı uygulanan bölgeye soğuk uygulaması yapılabilir, parasetamol içeren ilaçlar verilebilir.
Kimlere Aşı Ücretsiz Uygulanmaktadır?
Sağlık Bakanlığı tarafından 1 Mart 2011 ve daha sonrasında doğan çocuklara ve risk grubundaki kişilere aşı ücretsiz olarak uygulanmaktadır.